** ကပၸိယ ႏွင့္ တာဝန္ (အက်ဥ္း) **

ပါ႒ိ-ျမန္မာ အဘိဓာန္အရ ကပၸိယ၏ အဓိပၸါယ္မွာ ‘ရဟန္းတုိ႔အား အပ္သည္။ ရဟန္းတုိ႔အား အပ္သည္ကို ျပဳေသာသူ’ဟု ေဖာ္ျပပါသည္။ ရဟန္းေတာ္မ်ားအတြက္ ပစၥည္း ေလးပါးကို အပ္စပ္ေအာင္ (ဝိနည္းျပစ္ မျဖစ္ေအာင္) ေဆာင္ရြက္ေပးသူ, လူ, သာမေဏကို ကပၸိယ-ဟု ေခၚသည္။ (Kappiya = Lay Attendant in a Monestry)

သာသနာ့ဝန္ထမ္း ရွင္ရဟန္းတုိ႔ မည္သည္ ကိစၥမ်ားေျမာင္ လူ႔ေဘာင္ေလာကမွ ခြာေရွာင္ေနသူမ်ား ျဖစ္ၿပီး ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် ပရိယတ္၊ ပဋိပတ္ သာသနာ့တာဝန္မ်ားကို အခ်ိန္ျပည့္ ထမ္းေဆာင္ေနရသူမ်ား ျဖစ္သည္။ လူဒါယကာမ်ားကဲ့သုိ႔ စားဝတ္ေနေရးကို မိမိကိုယ္တိုင္ ျပဳလုပ္ဖန္တီးသံုးစြဲ၍ မသင့္ေတာ္ေပ။ သာသနာ့ဝန္ထမ္းတုိ႔ ရႊင္လန္း,က်န္းမာ,ခ်မ္းသာစြာျဖင့္ ဝိနည္းေတာ္ က်င့္ဝတ္မ်ားကို က်င့္သံုးႏိုင္ပါမွ ဗုဒၶျမတ္စြာ သာသနာေတာ္ႀကီး အဓြန္႔ရွည္ၾကာ တည္တ့ံခုိင္ျမဲေပမည္။ သာသနာ့ဝန္ေဆာင္ ရဟန္း, သာမေဏတုိ႔ အခက္အခဲ မရိွ ဝိနည္း က်င့္ဝတ္မ်ားကို ျဖည့္ဆည္းရန္အတြက္ ကပၸိယကာရက ေခၚ ကပၸိယ တုိ႔ လုိအပ္ေနသည္။

ရဟန္းေတာ္မ်ားသည္ မိမိပိုင္ ပစၥည္းကို ျဖစ္ေစ၊ သူတစ္ပါးပိုင္ ပစၥည္းကို ျဖစ္ေစ လူ, သာမေဏ, တိရစၧာန္ တစ္ဦးဦးက ဆက္ကပ္မွသာ ဘုဥ္းေပးသံုးေဆာင္ ေကာင္းသည္။ ေရႏွင့္ ဒန္ပူ မွတစ္ပါး အျခားေသာ မည္သည့္ပစၥည္းကိုမွ် မကပ္မခံဘဲ မသံုးေဆာင္ေကာင္းေပ။ ရွင္သာမေဏမ်ားမွမူ ဆက္ကပ္ခံရန္ မလိုအပ္ပါ။

၁။ ဆြမ္း - သံဃာေတာ္မ်ားအတြက္ ေန႔စဥ္ လုိအပ္ခ်က္ ျဖစ္သည္။ ကပၸိယမ်ား သတိရိွရန္မွာ …

(က) အေျပာအဆို

(က-၁) မိမိကိုယ္ကို ကၽြန္ေတာ္, ကၽြန္မ၊ သား, သမီး စသည့္ နာမ္စား မသံုးရ။ တပည့္ေတာ္-ဟု သံုးရမည္။

(က-၂) သံဃာေတာ္ကို - အရွင္ဘုရား - ဟု သံုးႏႈန္းရမည္။

(က-၃) ထမင္း၊ ဆန္ျပဳပ္၊ ၾကက္သားဟင္း၊ ေကာ္ဖီ၊ ေဖ်ာ္ရည္ … ဟု - မသံုးရ။

ဆြမ္း၊ ဆြမ္းျပဳပ္၊ ၾကက္ဆြမ္းဟင္း၊ မုန္႔ဟင္းခါးဆြမ္း၊ ေခါက္ဆြဲဆြမ္း၊ ငါးေၾကာ္ဆြမ္း၊ ငါးဆြမ္းဟင္း၊ လက္ဖက္သုတ္ဆြမ္း၊ ေကာ္ဖီေဖ်ာ္ရည္ - စသည္ျဖင့္ အသံုးအႏႈန္း မွန္ကန္ေစရန္ သတိျပဳရေပမည္။

(က-၄) စားပါ၊ ေသာက္ပါ၊ လာပါ - ဟု မေျပာရ။

ဘုဥ္းေပးပါ၊ သံုးေဆာင္ပါ၊ ႂကြပါ - ဟု ေလွ်ာက္ထားရမည္။

(ခ) အခ်ိန္အခါ

(ခ-၁) နံနက္ အ႐ုဏ္တက္မွ မြန္းတည့္အထိ အပ္စပ္ေသာ ပစၥည္းမ်ား -

ပဲ၊ ေျပာင္း၊ ဆန္၊ ဂ်ဳံ၊ အသား၊ ႏို႔ … စသည္မ်ား။

(ခ-၂) အပင္ေပါက္ႏိုင္ေသာ အေစ့၊ အျမစ္၊ အဆစ္ပါေသာ သစ္သီး၊ သစ္ျမစ္မ်ားကို ကပၸိ ေပးရမည္။

(ခ-၃) မြန္းတည့္မွ ေနာက္ေန႔ အ႐ုဏ္တက္အထိ မအပ္စပ္ေသာ ပစၥည္းမ်ား -

ဘူး၊ သခြား-သံုးမ်ဳိး၊ ပိႏၷဲအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ အုန္း၊ ထန္း-တုိ႔၏ အရည္မ်ား၊ မန္က်ီးရြက္ႏု၊ ကင္ပြန္းရြက္ႏု၊ လၻက္ … စေသာ ဟင္းရြက္ႀကိတ္ရည္မ်ား။

(ခ-၄) မြန္းလြဲပိုင္း၌ အပ္စပ္ေသာ ေဖ်ာ္ရည္မ်ား -

သရက္၊ ငွက္ေပ်ာ၊ မန္က်ီး၊ ေဇာင္းလ်ား … စေသာ အသီးတုိ႔၏ အရည္၊ ၾကံရည္၊ ထန္းလ်က္၊ ၾကံသကာ၊ သၾကားရည္မ်ား။

(ဂ) ေနရာ ယူပံု၊ လုပ္ေဆာင္ပံု

အကပ္ခံ ေျမာက္ရန္အတြက္ အဂၤါ(၅)ပါး ရိွသည္။

(ဂ-၁) ကပ္မည့္ ကပၸိယကာရကက ေရွးရႈယူေဆာင္လာျခင္း၊ လက္ျဖင့္ ေရွ႕တုိးေပးျခင္း၊ ဦးေခါင္း - စသည္ျဖင့္ ရြက္ထားေသာ စားဖြယ္ခြက္ကို လွဴလုိ၍ ဦးေခါင္း အနည္းငယ္ ေစာင္းေပးျခင္း တုိ႔ကို ျပဳလုပ္ရမည္။

(ဂ-၂) အလွဴခံ သံဃာ၏ လွဴသူႏွင့္ အေဝးဆံုး ခႏၶာကိုယ္အစြန္း (သံဃာ၏ ေက်ာဘက္) ႏွင့္ ကပ္လွဴသူ၏ အနီးဆံုး ခႏၶာကိုယ္ အစိတ္အပိုင္းသည္ ပတၳဘသ္ - ႏွစ္ေတာင္ထြာ (၄၅-လက္မ) အတြင္း ရိွရမည္။

(ဂ-၃) သာမာန္ အင္အားရိွသူ တစ္ေယာက္ ေျမႇာက္ခ်ီမ,ႏိုင္ေသာ ဝတၳဳပစၥည္း ျဖစ္ရမည္။ စားပြဲခံု အၾကီးၾကီးမ်ားျဖင့္ ဆက္ကပ္ရာ၌ အလြန္ေလးလံလွ်င္ ဟင္းခြက္မ်ားကို တစ္ခြက္ခ်င္း ဆက္ကပ္ရမည္။ တစ္ခြက္ခ်င္း အကပ္ခံၿပီးေသာအခါ မိသားစုအားလံုး (သို႔) အဖြဲ႔ျဖင့္ ကပ္လုိပါက စားပြဲခံုႀကီးကို ညီညာစြာမ,ၿပီး ထပ္မံ ကပ္ႏိုင္သည္။

(ဂ-၄) ၾကားတြင္ နံရံျခားေသာ္လည္း အကြာအေဝးသည္ ဟတၳဘသ္မိပါက ပစ္ေျမႇာက္၍ ဆက္ကပ္ႏိုင္သည္။ (သို႔ေသာ္ ပစ္ေပးျခင္းသည္ အလြန္႐ိုင္းျပသျဖင့္ ကပၸိယတုိ႔အေနျဖင့္ ေရွာင္ၾကဥ္ရေပမည္။)

(ဂ-၅) ကိုယ္၏ အစိတ္အပိုင္း၊ လက္- စသည္ျဖင့္ ျဖစ္ေစ၊ ကိုယ္ႏွင့္ စပ္ေသာ ကိုင္ထားသည့္ ခြက္၊ တုတ္၊ ခံု - စသည္ျဖင့္ ခံ၍၊ ထိ၍ ျဖစ္ေစ ဤ (၂)မ်ဳိးတြင္ တစ္မ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ အကပ္ခံေသာ ရဟန္းက ခံယူရမည္။

ဤ အဂၤါ (၅)ပါး ႏွင့္ ျပည့္စံုမွသာ အကပ္ခံျခင္း ေျမာက္ေလသည္။

(ဃ) ဆြမ္း၊ ေဘာဇဥ္-တုိ႔၏ သဘာဝႏွင့္ ဝိနည္း ဆက္စပ္မႈ

(ဃ-၁) ဆြမ္း၊ ဆြမ္းဟင္း … စသည္တုိ႔ကို ေနလြဲေသာအခါ မအပ္ေသာ သဘာဝေၾကာင့္ ဆြမ္းပြဲအတြက္ ျပင္ဆင္မည့္ ပုဂံ၊ ခြက္၊ ေယာက္၊ အိုး - တုိ႔ကို သန္႔ရွင္းေအာင္ ေဆးေၾကာရမည္။

(ဃ-၂) ေနေရာင္ျခည္တြင္ ျမင္ေတြ႔ရေသာ ျမဴထက္ႀကီးသည့္ လွည္း၊ ရထား၊ ကားတုိ႔ေၾကာင့္ ထေသာ ဖုန္မႈန္႔ (ရထေရဏုျမဴ) တုိ႔သည္ ဆြမ္းပြဲတြင္ က်ေရာက္လွ်င္ အကပ္ပ်က္သည္။ (ထုိ႔ေၾကာင့္ ရဟန္းေတာ္တုိ႔ ဘုန္းေပးသံုးေဆာင္ေနေသာအခါ တံျမက္စီးလွည္းျခင္း၊ ဖုန္ခါျခင္း - စသည္တုိ႔ကို ဆြမ္းဝိုင္းအနီး၌ မျပဳလုပ္ရပါ။ ထုိျမဴမႈန္မ်ဳိးက်လွ်င္ ထုိျမဴမႈန္ႏွင့္တကြ ဆြမ္းအနည္းငယ္ ယူပစ္ရမည္။ ပို၍ ေကာင္းသည္မွာ ထပ္၍ အကပ္ခံရမည္။)

(ဃ-၃) ကပ္လွဴထားေသာ ဆြမ္းပြဲကို သံဃာက အာလ် မျပတ္ေသးပါက ထိျခင္း၊ ေရြ႕ျခင္း-တုိ႔ေၾကာင့္ အကပ္မပ်က္ပါ။

(ဃ-၄) ျပည့္စံုပါၿပီဟု ပိုင္းျဖတ္ထားေသာ သံဃာအား ဣရိယာပုထ္ ေျပာင္းမိပါက ထပ္မံ၍ ဆြမ္း-စသည္တုိ႔ကို ဘုန္းေပးဘုိ႔ မေဆာင္ရြက္အပ္ပါ။

(ခဲဖြယ္ျဖစ္ေသာ အသီးအႏွံတုိ႔ကို ဆက္ကပ္ရာ၌ ထိုအသီးအႏွံတုိ႔၏ မ်ဳိးေစ့မွ အပင္ေပါက္ေလာက္ေသာ သစ္သီးမ်ား၊ ၾကံမ်ား - စသည္တုိ႔ကို ဆက္ကပ္ေသာအခါ ရဟန္းေတာ္က “ကပၸိယံ ကေရာဟိ” (ရဟန္းေတာ္တုိ႔အား အပ္စပ္ေအာင္ ျပဳေလာ့) ဟု ဆုိၿပီးေနာက္ ကပၸိယတုိ႔က “ကပၸိယံ ဘေႏၲ” (အရွင္ဘုရားတုိ႔အား အပ္စပ္သည္ကို ျပဳပါ၏) ဟု ဆုိလွ်က္ (ဆုိတုန္းျဖစ္ေစ၊ ဆုိၿပီး ခ်က္ခ်င္းျဖစ္ေစ) မီးျဖင့္ေသာ္လည္းထုိး၊ ဓားျဖင့္ေသာ္လည္းခုတ္၊ လက္သည္းျဖင့္ေသာ္လည္း ဆိတ္လိုက္ရသည္။ ဓားရာ၊ လက္သည္းရာ၊ အေပါက္ရာ-အျဖစ္ ထင္ရွားျဖစ္လွ်င္ အပ္စပ္ၿပီ။)

(သပိတ္၊ ပန္းကန္-တုိ႔၌ ထည့္၍ စားၿပီးေနာက္ စင္ၾကယ္စြာ မေဆးလွ်င္ ဆီ-စေသာ စားစရာကေလးမ်ားသည္ ၿငိကပ္ က်န္ေနတတ္၏။ ထုိၿငိကပ္ က်န္ေနေသာ ဆီ-စေသာ စားစရာကေလးမ်ားသည္ နက္ျဖန္နံနက္၌ ဆြမ္းပူ၊ ဟင္းပူႏွင့္ ေရာမိကာ ရဟန္းေတာ္မ်ား၌ ခံတြင္းသုိ႔ ဝင္သြားလွ်င္ အျပစ္သင့္ေလသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ သပိတ္၊ ပန္းကန္တုိ႔၌ ဆီ-စေသာ စားစရာမ်ား မက်န္ရေအာင္ စင္ၾကယ္စြာ ေဆးေၾကာရသည္။ ထိုဆီမ်ား က်န္ေနခဲ့ေသာ သပိတ္၊ ပန္းကန္တုိ႔ကုိ အသံုးျပဳလုိလွ်င္ အကပ္ခံရမည္၊ အကပ္မခံဘဲ ကိုင္တြယ္လွ်င္ အျပစ္ရိွႏိုင္သည္။ ကပၸိယကာရကတုိ႔က အျမဲတမ္း ဆက္ကပ္သင့္ေပသည္။)

(င) ကာလ, ေဒသတုိ႔၏ အေျခအေန

(င-၁) လူသား၊ ဆင္သား၊ ျမင္းသား၊ က်ား (သစ္၊ ဝံ)သား၊ ေႁမြသား - တုိ႔ကို သံဃာေတာ္မ်ား မဘုဥ္းေပးရပါ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ လုိအပ္ပါက ေလွ်ာက္ထားရမည္။

၂။ ေဆး - နာမက်န္းေသာ ဂိလာန သံဃာေတာ္မ်ားကို ျပဳစုရာတြင္ -

(က) ကာလႏွင့္ အပ္စပ္ေသာ အဟာရ

(က-၁) ဝိကာလေဘာဇနာ သိကၡာပုဒ္သည္ ဂိလာန ျဖစ္သျဖင့္ ေလွ်ာ့ေပါ့ျခင္း မရိွျခင္းေၾကာင့္ သတိရိွရမည္။

(က-၂) ထန္းလ်က္ခဲ၊ ၾကံသကာ၊ သၾကား-တုိ႔ကို ဘုန္းေပးရန္ လုိအပ္ေသာ ေရာဂါေဝဒနာအတြက္ မြန္းလြဲ႔ပိုင္းတြင္ ဘုန္းေပးႏိုင္သည္။

(က-၃) ေလနာ၊ ဆီးက်ဥ္နာ ေရာဂါ-တုိ႔အတြက္ ဆီ၊ င႐ုပ္သီး၊ ဂ်င္းတုိ႔ကုိ မြန္းလြဲပိုင္းတြင္ ကပ္လွဴႏိုင္သည္။ ေရာဂါ မရိွပါက မအပ္။

(က-၄) ႏြားက်ဥ္ငယ္ရည္ျဖင့္ စီမံထားေသာ သွ်စ္သွ်ားသီးကို လုိအပ္မွသာ ေဆးအျဖစ္ မီွဝဲရသည္။

(ခ) ဝိနည္းေတာ္က အပိုင္းအျခား မရိွ ခြင့္ျပဳေသာ ေဆး။

(ခ-၁) ဆား၊ သစ္ျမစ္၊ သစ္ေခါက္-တုိ႔ျဖင့္ ေဖာ္စပ္ေသာ ဘယေဆးတုိ႔သည္ တစ္ခါ ကပ္လွ်င္ တစ္သက္ အပ္၏။

(ဂ) ခုနစ္ရက္သာ သိုမီွးခြင့္ ရိွေသာ ေဆး။

(ဂ-၁) ထန္းလွ်က္၊ ၾကံသကာ၊ သၾကား၊ ဆီဦး၊ ေထာပတ္၊ တင္လဲ၊ ပ်ားရည္၊ စတုမဓု၊ ေဆးဝါးပစၥည္းမ်ား၊ ငါႀကီးဆီ - စသည္မ်ားကို ကပၸိယကာရကတုိ႔သည္ (၇)ရက္စာေလာက္သာ မွန္း၍ ဆက္ကပ္ရမည္။ ပုလင္းလုိက္၊ ဘူးလုိက္၊ မဆက္ကပ္သင့္ေပ။ ဆာေလာင္ မြတ္သိပ္႐ံုသက္သက္ျဖင့္ ရဟန္းေတာ္မ်ား မသံုးေဆာင္ေကာင္းေပ။ အားနည္းေသာေရာဂါ၊ ပိန္ေျခာက္ေသာေရာဂါ၊ ေလနာေရာဂါ - စသည္ရိွမွသာ သံုးေဆာင္ေကာင္းသည္။

(ဆြမ္းဆန္စိမ္း ေလာင္းလွဴပြဲ၊ သိမ္ဆင္းပြဲ - စသည့္ ပြဲႀကီးမ်ား၌ အလွဴရွင္တုိ႔သည္ သာဟတၳိကဒါန (ေခၚ) ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ ဆက္ကပ္လုိေသာ ေစတနာျဖင့္ ဆြမ္း, ဆန္- စသည္တုိ႔ကို ဆက္ကပ္ေလ့ရိွၾက၏၊ ထုိသုိ႔ ဆက္ကပ္လုိက္သျဖင့္ ထုိဆြမ္း, ဆန္- စေသာ အရာဝတၳဳမ်ားကို ေနာက္ေန႔မ်ား၌ သံဃာေတာ္မ်ား မသံုးေဆာင္ေကာင္းေပ။)

(ဃ) မြန္းမလြဲမီသာ အပ္စပ္ေသာ ေဆး။

(ဃ-၁) လူး၊ ဆပ္၊ ပဲ၊ ေျပာင္း- တုိ႔ျဖင့္ ယွဥ္တြဲ ဆက္စပ္ေနေသာ ေဆးမ်ား၊ အသား၊ အေသြး-တုိ႔ျဖင့္ ေဖာ္စပ္ထားေသာ ေဆးမ်ား၊ အပ္စပ္သည့္ အသီးအရြက္တုိ႔ပင္ ျဖစ္ေစကာမူ မီးျဖင့္ က်ဳိခ်က္ထားေသာ ေဆးမ်ားသည္ မြန္းလြဲပိုင္းတြင္ မအပ္စပ္ပါ။

(င) သီတင္းသံုးမည့္ ေက်ာင္းေနရာ၏ အျပစ္ ကင္းမႈတုိ႔အတြက္ ဂ႐ုစိုက္ရသည္။

(င-၁) ဂိလာနရဟန္း သီတင္းသံုး က်ိန္းစက္မည့္ ေက်ာင္းတြင္ပင္ ညဥ့္အခါ အမ်ဳိးသမီး ရိွပါက မအပ္စပ္ပါ။

၃။ သကၤန္း

ဝိနည္း ျပစ္ေရာက္ေနေသာ သကၤန္းကို ဝတ္႐ံုေသာ သံဃာေတာ္မွာ သာသနာေတာ္တြင္သာ ရႏိုင္သည့္ မဂ္၊ ဖုိလ္ကို မရႏိုင္ေတာ့ပါ။ ယခု သကၤန္း ေပါမ်ားေသာေခတ္တြင္ အျခား လုိအပ္ေသာ စာအုပ္စာေပ အသံုးအေဆာင္ ဖန္တီးႏိုင္ရန္အတြက္ ကပၸိယတုိ႔၏ လိမ္မာေရးျခားရိွမႈသည္ အလြန္ အေရးပါလွသည္။

ရဟန္း အသံုးအေဆာင္ျဖစ္၍ သကၤန္း-အမည္ျဖင့္ ေခၚေဝၚေလ့ရိွေသာ သကၤန္း (၉)မ်ဳိး -

(၁) သင္းပိုင္ (၂) ဧကသီ၊ (၃) ဒုကုဋ္၊ (၄) အိပ္ရာခင္း၊ (၅) မ်က္ႏွာသုတ္ပုဝါ၊

(၆) ပရိကၡာရေစာ႒ (သကၤန္းပရိကၡရာ အဝတ္မ်ား ျဖစ္ေသာ ပိတ္တုိဖ်င္စ သကၤန္း မခ်ဴပ္ရေသးေသာ အထည္မ်ား) (၇) နိသီဒိုင္၊ (၈) မုိးေရခံသကၤန္း၊ (၉) အမာလႊမ္းသကၤန္း - တုိ႔ ျဖစ္ၾကသည္။

(ထုိ ၉-မ်ဳိးကို သကၤန္း ၉-ထည္ ဟု ေခၚၾကသည္။ ရဟန္းေတာ္မ်ား၏ အသံုးအေဆာင္ အေခၚအေဝၚ ေဝါဟာရတုိ႔ကို ကပၸိယေကာင္းတုိ႔သည္ နားလည္သေဘာေပါက္ထားပါမွ သံဃေဝယ်ာဝစၥ ေဆာင္ရြက္ရာ၌ ပိုမိုအဆင္ေျပႏိုင္သျဖင့္ အက်ဥ္းမွ ေဖာ္ျပထားပါသည္။)

၄။ ေက်ာင္း

ပုဂၢလိက၊ သံဃိက- ဟူ၍ ေက်ာင္းႏွစ္မ်ဳိး ရိွသည္။ သံဃိက ပစၥည္းကို ညစ္ေပေအာင္၊ ပ်က္စီးေအာင္ ျပဳမိက အလြန္အျပစ္ႀကီးသည္။ ထုိသုိ႔ မျဖစ္ေအာင္ မိမိကိုယ္တုိင္လည္း ေဆာင္ရြက္ၿပီး သံဃာေတာ္မ်ားအတြက္လည္း အရံအတားမ်ား ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။

ဥပမာ - ေျခသုတ္ခံု ေျခေဆးျခင္း … စသည္။

၅။ ေရႊ, ေငြ ရတနာ-ပစၥည္းမ်ား

သာသနာေတာ္အား လွဴဒါန္လာေသာ ေရႊေငြပစၥည္းမ်ားကို ရဟန္းေတာ္မ်ားမွ ကိုယ္တိုင္ ကိုင္တြယ္ သံုးစြဲမႈ မျပဳဘဲ အပ္စပ္ေအာင္ ကပၸိယကာရက ညႊန္း၍ စီမံခန္႔ခြဲသံုးစြဲႏိုင္ပါသည္။

ဒကာလုပ္သူက သံဃာ၊ ဂိုဏ္း၊ ပုဂၢိဳလ္ကို သီးျခား မသံုးသပ္ဘဲ ‘ဤေရႊေငြမ်ားကို ေစတီေတာ္အတြက္ လွဴဒါန္းၾကပါကုန္၏၊ ေက်ာင္းအတြက္ လွဴဒါန္းၾကပါကုန္၏၊ နဝကမၼအတြက္ လွဴဒါန္းၾကပါကုန္၏’ဟု ေျပာဆုိ လွဴဒါန္းၾကပါလွ်င္ မတားျမစ္ေကာင္းေၾကာင္း ဝိနည္းအ႒ကထာ၌ ဖြင့္ဆုိထားပါသည္။

သုိ႔ေသာ္ မည္သည့္နည္းႏွင့္မွ် ကိုယ္တိုင္ ကိုင္တြယ္၍ တုိက္႐ိုက္ အလွဴမခံေကာင္းေပ။ ကပၸိယႏွင့္သာ ဆက္သြယ္လွဴဒါန္းျခင္းသည္သာ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ေပသည္။ ကပၸိယ အနီးနားတြင္ မရိွပါက အလွဴရွင္ကိုယ္တိုင္ ‘တပည့္ေတာ္ထံ (၁၀,၀၀၀) က်ပ္တန္ အပ္စပ္ေသာ ပစၥည္းမ်ားကို ေတာင္းခံေတာ္မူပါဘုရား၊ လံုၿခဳံရာ အရပ္ကိုလည္း ညႊန္ျပေတာ္မူပါဘုရား’ ဟု ေလွ်ာက္ထားရမည္။

ထုိအခါ ထုိေငြႏွင့္ တန္သေလာက္ အလိုရိွရာအပ္ေသာ ပစၥည္းမ်ားကို ေတာင္းေကာင္း၏၊ ေငြကိုလည္း မည္သည့္ေနရာ၌ လံုၿခံဳသည္ဟု ေျပာေကာင္းေလသည္။ ‘မည္သည့္ေနရာမွာ ဝွက္ထားလုိက္’ ဟုကား မေျပာေကာင္းေပ။

ျမတ္စြာဘုရားသည္ ရဟန္းတုိ႔အား ေငြျဖင့္ ကိုယ္တုိင္ျဖစ္ေစ၊ ကပၸိယကို ခိုင္း၍ ျဖစ္ေစ ေစ်းသည္တုိ႔၏ ဆြမ္း၊ သကၤန္း၊ ေက်ာင္း၊ ေဆးပစၥည္း ဝယ္ယူျခင္းတုိ႔ကို တားျမစ္ေတာ္မူသည္။ ကပၸိယျဖင့္ ေစ်းဆုိင္သို႔ သြားၿပီး ‘သကၤန္း ဝယ္ေပးပါ၊ သပိတ္ ဝယ္ေပးပါ’ ဟု မေျပာေကာင္းေပး၊ “အလုိရိွေၾကာင္း”သာ ေျပာေကာင္းသည္။

‘ေစ်းသည္ထံက ထုိသပိတ္ကို လုိခ်င္သည္၊ ဤ သကၤန္းျဖင့္ လဲေပးစမ္း’ဟုကား ကပၸိယကို ေျပာေကာင္းသည္။ ေက်ာင္းသား ကပၸိယ မရိွလွ်င္ မိမိကိုယ္တိုင္ ေစ်းဆိုင္သို႔ သြား၍ ေစ်းသည္မွ တစ္ပါး ေစ်းသည္၏ သားသမီး စသူကိုပင္ ‘ငါ့မွာ သကၤန္း ရိွသည္၊ ဤသကၤန္းျဖင့္ ထုိသပိတ္ကို လဲေပးပါ’ ဟု ေစခုိင္း၍ လဲေကာင္း၏။

၆။ အေျပာအဆို

ကပၸိယေကာင္းသည္ စကားကို -

(က) ေျပျပစ္စြာ။ (ခ) အျပစ္ကင္းစြာ။ (ဂ) ယဥ္ေက်းစြာ အေလးအျမတ္ထား ေျပာဆုိရသည္။

၇။ အဝတ္အဆင္

ကပၸိယ၏ အသြင္အျပင္မွာ သာသနာကို ကိုယ္စားျပဳသည္။ ဝတ္စားဆင္ယင္ရာတြင္ -

(က) ေခတ္ႏွင့္ အညီ ျဖစ္ျခင္း၊ (ခ) ယဥ္ေက်း လုံၿခံဳျခင္း၊ (ဂ) လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ရန္အတြက္ သင့္ေလွ်ာ္ျခင္း တုိ႔ ရိွရမည္။

၈။ ဟန္ပန္

ကပၸိယ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္မည့္ သူသည္ -

(က) ကူးစက္လြယ္ေသာ ေရာဂါ မရိွရ၊ (ခ) ႀကီးသူကို ႐ိုေသရမည္၊ (ဂ) ရြယ္တူကို ေလးစားရမည္၊ (ဃ) ငယ္သူကို ေဖးမေပးရမည္။

၉။ အသိဉာဏ္

သာသနာကို ေစာင့္ေရွာက္မည့္ ကပၸိယသည္ -

(က) စိတ္ေကာင္း ရိွရမည္၊ (ခ) သီလ ရိွရမည္၊ (ဂ) ဝိနည္းကို အထုိက္အေလွ်ာက္ နားလည္ရမည္။

“သာဂါရာ အနာဂါရာစ၊ ဥေဘာ အေညာညနိႆိတာ” ဟူ၍ ဘုရား ေဟာေတာ္မူသည္။ သာသနာေတာ္၌ ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ားႏွင့္ လူဝတ္ေၾကာင္ ဒကာမ်ားသည္ အခ်င္းခ်င္း အမီွသဟဲျပဳ၍ ေနၾကရသည္။ ဆရာက တရားဓမၼျဖင့္ ဒကာကို ခ်ီးေျမႇာက္သည္။ ဒကာက ဆရာကို ပစၥည္းေလးပါးျဖင့္ လွဴဒါန္း ေထာက္ပံ့သည္။

ကပၸိယကာရက၊ ေဝယ်ာဝစၥကာရက - စေသာ သာသနာေတာ္၏ အသံုးအႏႈန္းမ်ားသည္ အဆင့္ျမင့္ ေဝါဟာရမ်ား ျဖစ္သည္။ သာသနာေတာ္ သံုးရပ္ကို အဆက္မျပတ္ ရွင္သန္တုိးတက္ေနေရးအတြက္ သာသနာ့ ဝန္ထမ္းရဟန္းေတာ္တုိ႔သည္ အဓိက တာဝန္ယူ ထမ္းေဆာင္ေနၾကသကဲ့သို႔ပင္ ထုိသာသနာ့ဝန္ထမ္းတုိ႔ ရႊင္လန္းတက္ႂကြ အာပတ္ကင္းစင္ရေအာင္ ကူညီေဆာင္ရြက္ ေပးႏိုင္သူ သာသနာျပဳဖက္တုိ႔မွာ ကပၸိယတုိ႔ပင္ ျဖစ္ေပသည္။

ကပၸိယတုိ႔ ဝိနည္းအရာ လိမၼာကၽြမ္းက်င္ေလေလ သံဃာေတာ္တုိ႔မွာ အာပတ္ ကင္းစင္ေလေလ ျဖစ္သည္။ သံဃာေတာ္တုိ႔ အာပတ္ ကင္းစင္ေလေလ ျမတ္စြာဘုရား၏ သာသနာေတာ္ႀကီး စင္ၾကယ္ သန္႔ရွင္းေလေလ ျဖစ္သည္။ သာသနာေတာ္ႀကီး စင္ၾကင္ေလေလ သာသနာ့ အေရာင္ထြန္းေျပာင္ ထိန္လင္းကာ တုိးတက္ေလေလ ျဖစ္ေလသည္။

ဘုရားရွင္လက္ထက္ေတာ္ဝယ္ စိတၱသူႂကြယ္၊ အနာထပိဏ္သူေဌး၊ ဗိမိၺသာရမင္း၊ အဇာတသတ္မင္း၊ ေကာသလမင္း - စေသာ သာသနာျပဳ ပုဂၢိဳလ္ ကပၸိယေကာင္းတုိ႔ေၾကာင့္ ရဟန္းေတာ္မ်ားသည္ ဆင္းရဲၿငိဳၿငင္မႈ မရိွဘဲ သာသနာ့တာဝန္ကို ထမ္းေဆာင္ခဲ့ၾကပါသည္။

ကပၸိယေကာင္း - ဟူသည္ ေစတနာ, သဒၶါ, ဉာဏ္ပညာႏွင့္ ဘုန္းကံေကာင္းမ်ား ရိွသူသာ ျဖစ္ပါသည္။

Source :

• ကပၸိယေကာင္း တစ္ေယာက္ - သာသနာေရးဝန္ႀကီးဌာန
• သာသနာ့ဝန္ေဆာင္ေက်ာင္းတုိက္ - ေမွာ္ဘီ

*** ခပ္သိမ္းေသာ ရဟန္း, ရွင္, လူ, နတ္, ျဗဟၼာ, သတၱဝါအားလံုး ေဘးရန္ ေၾကာင့္ၾက ဆင္းရဲကင္း၍ ကုိယ္, စိတ္ ႏွစ္ျဖာ က်န္းမာ, ခ်မ္းသာၾကပါေစ …